Στις επάλξεις της Ορθοδοξίας
«Συνομιλώντας με τον Προκαθήμενο της Ορθοδοξίας»
Κατέχει το αξίωμα του Προκαθήμενου της Ορθοδοξίας από το 1991 και έχει ως έδρα του το Φανάρι, στην Κωνσταντινούπολη. Οι μαθητές του Ομίλου δημοσιογραφίας του Προτύπου Γυμνασίου Πάτρας είχαν την τιμή να Τον συναντήσουν και να συνομιλήσουν μαζί Του. Η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης, ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως και Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος απάντησε στα ερωτήματά τους. Εξαιρετική μας στιγμή!
Η Αυτού Θειοτάτη Παναγιότης, ο Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως και Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος γεννήθηκε στους Αγίους Θεοδώρους Ίμβρου, το 1940. Από πολύ νωρίς αντιλήφθηκε ότι ο δρόμος της ζωής του ήταν ταυτισμένος με την Εκκλησία και το θέλημα του Κυρίου και για τούτο, πολύ πριν την ανάρρησή του στο Πατριαρχικό αξίωμα, είχε αναλάβει σημαντικότατο εκκλησιαστικό και κοινωνικό έργο. Το έργο αυτό εξακολουθεί με ιδιαίτερη θέρμη και σήμερα, πραγματοποιώντας ομιλίες και συναντώντας σημαίνοντα πρόσωπα της παγκόσμιας κοινότητας, με στόχο του την ανακούφιση των πασχόντων και την υποστήριξη της Ορθοδοξίας. Στο ταξίδι μας στην Κωνσταντινούπολη συναντήσαμε τον Παναγιώτατο Πατριάρχη, παρακολουθήσαμε τη θεία λειτουργία μαζί του, πήραμε την ευλογία του και ο ίδιος δέχτηκε να απαντήσει στα ερωτήματα που του θέσαμε. Μεγάλη μας τιμή και ξεχωριστή στιγμή! Ας τον ακούσουμε.
– Παναγιώτατε, πόσο μεγάλο είναι το «βάρος» της αποστολής ενός Οικουμενικού Πατριάρχη; Μπορείτε να μας περιγράψετε τις καθημερινές υποχρεώσεις τού προκαθημένου της Ορθοδοξίας;
Αγαπητά μου παιδιά, χαρήκαμε για την επίσκεψή σας στην Πόλη των πόλεων, στην έδρα της Αγίας του Χριστού Μεγάλης Εκκλησίας, του αρχαιότερου εν ζωή θεσμού που υπάρχει εδώ, του οποίου ιδρυτής είναι ο Απόστολος Ανδρέας, ο Πρωτόκλητος μαθητής του Κυρίου μας, ο οποίος ήλθε και δίδαξε το Ευαγγέλιο στο Βυζάντιο και έκτοτε μέχρι και τις ημέρες μας ακολούθησε μία μακρά αλυσίδα διαδόχων του, Επισκόπων, Αρχιεπισκόπων, Πατριαρχών και Οικουμενικών Πατριαρχών. Σήμερα, η Μετριότης μου είναι ο 270ός διάδοχος του Απόστολου Ανδρέου, επικεφαλής της αρχαίας και Πρωτοθρόνου Εκκλησίας της Κωνσταντινουπόλεως, η οποία αδιαλείπτως διακονεί τον άνθρωπο, δίδει τη μαρτυρία της υπέρ της Ορθοδόξου πίστεώς μας και του Χριστιανισμού, αγωνίζεται και αγωνιά για το Γένος μας. Μίας Εκκλησίας που προσέφερε Μάρτυρες και Αγίους, μεγάλες θεολογικές προσωπικότητες, μετέδωσε τον Χριστιανισμό σε πολλούς λαούς, όπως στους αδελφούς μας τους Σλάβους, δημιούργησε από την σάρκα της νέες τοπικές Εκκλησίες, με πιο πρόσφατη την Αυτοκέφαλη Εκκλησία της Ουκρανίας.
Το Οικουμενικό μας Πατριαρχείο δεν σταμάτησε ποτέ να εργάζεται για τη διαφύλαξη της ενότητας της Ορθοδοξίας, για την αποκατάσταση της ενότητος μεταξύ των Χριστιανών, για την προώθηση του διαλόγου ως του μόνου μέσου υπέρβασης και επίλυσης της όποιας διαφοράς, για την επικράτηση της ειρήνης στον σκληρά δοκιμαζόμενο από πολέμους και συγκρούσεις κόσμο μας, όπως δυστυχώς συμβαίνει σήμερα στην Ουκρανία και στη Μέση Ανατολή. Ταυτόχρονα, το Πατριαρχείο μας μεριμνά για την ενίσχυση της ομογενείας μας εδώ στην Πόλη, και για τη διαφύλαξη της κληρονομιάς των πατέρων μας.
Σε σχέση, λοιπόν, με το ερώτημά σας θα λέγαμε ότι η αποστολή του Πατριάρχου μοιάζει με σταυρό. Έναν σταυρό μεγάλης ευθύνης. Ευθύνης για τη διαφύλαξη της μακραίωνος εκκλησιαστικής αλλά και πολιτιστικής κληρονομιάς του Γένους των Ορθοδόξων. Είναι ένας συνεχής αγώνας υπεράσπισης των δικαίων της Μητρός Εκκλησίας, και διαρκούς μέριμνας για το ανά την οικουμένη ποίμνιό της. Η ζωή του Πατριάρχου είναι απόλυτα ταυτισμένη με τη ζωή της Εκκλησίας. Με τις καλές και τις δύσκολες στιγμές, με τους αγώνες και τα παθήματα του λαού του Θεού. Προσωπικά, επιθυμία μου πάντοτε ήταν και παραμένει να διακονώ τον Θεό και τον συνάνθρωπο. Αυτό προσπάθησα να κάνω όλη μου τη ζωή. Αυτό συνεχίζω να κάνω από την ανάρρησή μου στον Πατριαρχικό Θρόνο, το 1991, μέχρι και σήμερα. Είναι το αίσθημα ευθύνης και αφοσίωσης προς την Αγία του Χριστού Μεγάλη Εκκλησία και προς το ποίμνιό της σε όλο τον κόσμο που αισθάνομαι κάθε ημέρα της ζωής μου. Και όσο μου επιτρέπει ο Θεός, γιατί από Εκείνον προέρχονται όλα, θα συνεχίζω τη διακονία μου, να εργάζομαι για το Πατριαρχείο μας, για την Ορθοδοξία μας, για το Γένος μας.
«Θα συνεχίσω όσο Εκείνος θέλει».
Ο Παναγιώτατος με τους μαθητές και τους εκπαιδευτικούς
του Προτύπου Γ/σίου Πάτρας
–Αν έπρεπε να αφηγηθείτε πολύ σύντομα το «ταξίδι» της ζωής Σας, έως ότου γίνετε Πατριάρχης, σε ποιους «σταθμούς» θα χρειαζόταν να σταθείτε; Πώς καταλάβατε ότι ο δρόμος της ζωής Σας ήταν συνδεδεμένος με τον κλήρο; Μπορεί κανείς να το «νιώσει» αυτό;
Όπως ίσως γνωρίζετε, γεννήθηκα σε ένα μικρό πετρόκτιστο χωριουδάκι, στους Αγίους Θεοδώρους της Ίμβρου. Είναι ο τόπος μου από τον οποίο, παρά την πορεία της ζωής μου, ουδέποτε αποκόπηκα. Γιατί ποτέ δεν θέλησα να ξεχάσω από πού ξεκίνησα, πού πρωτοαντίκρυσα το φως του ηλίου, το φως της ζωής. Σε αυτό το ταπεινό χωριό, το γεμάτο με την ομορφιά των ανθρώπων του και της φύσης που το περιβάλλει, αισθάνθηκα το κάλεσμα να ζήσω τη ζωή μου μέσα στην Εκκλησία. Από μικρό παιδί, θυμάμαι, βοηθούσα τον παπά του χωριού μου, τον αείμνηστο πατέρα Αστέριο, και τον συνόδευα στα κοντινά ξωκλήσια, όπου τελούσε τη Θεία Λειτουργία. Η Εκκλησία ήταν η ζωή μου. Αυτή την αγάπη μου για την Εκκλησία πρόσεξε ο τότε Μητροπολίτης Ίμβρου και Τενέδου αείμνηστος Μελίτων (Χατζής), ο οποίος ως φιλόστοργος πνευματικός πατέρας μερίμνησε για την εκπαίδευσή μου. Η φοίτησή μου στην Ιερά Θεολογική Σχολή της Χάλκης, στα Πριγκηπόννησα, σε αυτό το ιστορικό εκπαιδευτικό ίδρυμα του Πατριαρχείου μας, το οποίο, δυστυχώς, από το 1971 παραμένει κλειστό, ήταν ένας από τους σημαντικότερους σταθμούς της ζωής μου που διαμόρφωσαν την προσωπικότητά μου.
Μετά την αποφοίτηση μου από την Χάλκη, ο Γέροντάς μου Μελίτων με χειροτόνησε διάκονο και στη συνέχεια πραγματοποίησα περαιτέρω σπουδές στον κλάδο του Κανονικού Δικαίου στη Ρώμη, στη Γενεύη και στο Μόναχο. Μετά την κοίμηση του Πατριάρχου Αθηναγόρα και την εκλογή του Πατριάρχου Δημητρίου (1972) ανέλαβα Διευθυντής του Ιδιαίτερου Γραφείου του, μία νευραλγική θέση στην οποία παρέμεινα περίπου είκοσι χρόνια και με βοήθησε να αποκτήσω σημαντική πείρα πάνω σε ποικίλα εκκλησιαστικά ζητήματα. Το 1973 η Αγία και Ιερά Σύνοδος με εξέλεξε Μητροπολίτη Φιλαδελφείας (Μικράς Ασίας), ενώ το 1990 Ποιμενάρχη της ιστορικής και γεροντικής Μητροπόλεως Χαλκηδόνος, σε διαδοχή του πνευματικού μου πατέρα αειμνήστου Μελίτωνος. Από την μαρτυρική Ίμβρο μέχρι τη βασιλεύουσα Πόλη, από τα ξωκλήσια του χωριού μου μέχρι τον Οικουμενικό Θρόνο, η διαδρομή μοιάζει μακρά, αλλά ευγνωμονώ τον Θεό για τη μεγάλη ευλογία να διακονήσω την Εκκλησία του και τον συνάνθρωπο για περισσότερο από έξι δεκαετίες. Και θα συνεχίσω όσο Εκείνος θέλει.
– Πώς, κατά τη γνώμη Σας, μπορεί η Ορθόδοξη Εκκλησία να συνεισφέρει στην αντιμετώπιση των σύγχρονων κοινωνικών ζητημάτων, όπως η φτώχεια, οι περιβαλλοντικές ανησυχίες, η προσφυγιά και τα ανθρώπινα δικαιώματα;
Η ανθρωπότητα πάντοτε βρέθηκε αντιμέτωπη με την αδικία, τη φτώχεια, την ασέβεια προς τον Θεό και τη Δημιουργία του, τους πολέμους και τις συγκρούσεις, την επώδυνη προσφυγιά και τη μετανάστευση. Δυστυχώς, ο άνθρωπος δεν μπόρεσε να εκτιμήσει πάντοτε το αγαθό της ελευθερίας που του προσέφερε με τη θυσία και το αίμα του ο Κύριός μας, και παρέμεινε εγκλωβισμένος στον εγωισμό και τα πάθη του. Το βλέπουμε αυτό γύρω μας, το συναντούμε στη ζωή μας, στον σημερινό κόσμο μας, ο οποίος αλλάζει ταχύτατα. Παρά την τεχνολογική και επιστημονική πρόοδο, την οικονομική ανάπτυξη, τα σύγχρονα επιτεύγματα της ανθρώπινης διανοίας, όπως οι νέες δυνατότητες επικοινωνίας, η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με καταστάσεις νοσηρές και αναρίθμητες απειλές. Όμως την αιτία δεν θα πρέπει να την αναζητήσουμε κάπου αλλού, αλλά μέσα στο είναι μας, μέσα στις επιλογές και τις πράξεις μας. Γιατί είναι ο εγωισμός αυτός που οδηγεί κάποιους από εμάς να επιλέγουν τον πόλεμο αντί της ειρήνης ή να αισθάνονται αυτάρκεις και να μη βλέπουν τον συνάνθρωπο που υποφέρει δίπλα τους από την αδικία, τη φτώχεια, τις ανισότητες και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Η Εκκλησία μας πάντοτε υπογραμμίζει την ανάγκη σεβασμού του ανθρωπίνου προσώπου, αλλά και συνολικά της Δημιουργίας του Θεού. Όλα γύρω μας είναι αλληλένδετα και αλληλοεξαρτώμενα. Δεν μπορεί ο άνθρωπος μόνος του να επιβιώσει. Η συμβίωση είναι το κλειδί, αλλά αυτό απαιτεί σεβασμό προς τον συνάνθρωπο και προς το φυσικό περιβάλλον, μέρος του οποίου -και όχι πάνω από αυτό- είναι κι ο ίδιος ο άνθρωπος. Όλοι είμαστε παι διά του Θεού, πλασμένοι κατ’ εικόνα Αυτού και καθ’ ομοίωσιν. Ο Θεός μας χάρισε την ελευθερία. Είναι ο ίδιος ελευθερία. Εάν πιστεύουμε σε Εκείνον, στην σταυρική θυσία του Υιού του, τότε θα πρέπει στη ζωή μας να προτάσσουμε το εμείς και όχι το εγώ. Θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αγωνιστούμε για το κοινό καλό, να θυσιαστούμε για τον συνάνθρωπο.
Ο Πατριάρχης επί το έργον
Ασφαλώς, δεν μπορούμε να τα αλλάξουμε όλα στον κόσμο μας. Μπορούμε όμως να ξεκινήσουμε από τον τόπο στον οποίο ζούμε. Να ενδιαφερθούμε για τον πλησίον μας, να μεριμνήσουμε για τη φύση που μας περιβάλλει. Οι μεγάλες αλλαγές ξεκινούν από πολλές μικρότερες, για τις οποίες απαιτείται να δείξουμε προσωπικό ενδιαφέρον. Αυτό προσπαθεί και το Πατριαρχείο μας για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες σε σχέση με το φυσικό περιβάλλον. Να αφυπνίσει και να ευαισθητοποιήσει Κυβερνήσεις, αρμόδιους παράγοντες, επιστήμονες, επιχειρηματίες, ακτιβιστές και, γενικότερα, κάθε άνθρωπο καλής θελήσεως, για την ανάγκη προστασίας του πλανήτη μας, του κοινού μας οίκου. Είμαστε όλοι υπεύθυνοι για την διατήρηση της ακεραιότητας της Δημιουργίας του Θεού. Ο πλανήτης δεν μας ανήκει και οφείλουμε να τον προστατεύσουμε για να τον παραδώσουμε βιώσιμο στις επόμενες γενιές. Στο ίδιο πνεύμα, της συνεργασίας και της κοινής ευθύνης, οφείλουμε να αντιμετωπίζουμε, με αλληλοσεβασμό και διάλογο, όλα τα προβλήματα και τις προκλήσεις τις εποχής μας.
«Να σέβεστε τον εαυτό σας!»
-Αν έπρεπε να μας δώσετε μια συμβουλή, την οποία να έχουμε «οδηγό μας» στη ζωή, ποια θα ήταν αυτή;
Να σέβεστε τον εαυτό σας! Την προσωπικότητά σας. Όταν σέβεστε την προσωπικότητά σας, τιμάτε τις προσπάθειές σας, τους αγώνες σας, τις θυσίες σας να πραγματοποιήσετε τα οράματα και τους στόχους σας. Τιμάτε τους γονείς σας που θυσιάζονται και στερούνται για εσάς,τους δασκάλους σας που κοπιάζουν να σας προετοιμάσουν για να βγείτε στην ανταγωνιστική κοινωνία και να γίνετε χρήσιμοι για το κοινωνικό σύνολο. Και όταν σέβεσαι την προσωπικότητά σου, επιθυμείς να σε σέβονται, και ως εκ τούτου αντιλαμβάνεσαι την αξία του σεβασμού κάθε προσώπου. Γιατί ο κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστός, μοναδικός και ανεπανάληπτος, και οφείλουμε να τον σεβόμαστε. Η συμβίωση απαιτεί τον αλληλοσεβασμό, ο οποίος είναι η βάση της κοινωνικής ειρήνης, και κατ’ επέκταση της παγκόσμιας ειρήνης. Να μην ξεχνάτε ποτέ πως ο κάθε άνθρωπος, ανεξαρτήτως καταγωγής, φυλής, φύλου, πεποιθήσεων, είτε είναι πλούσιος είτε φτωχός, είτε κατέχει δύναμη είτε -πολύ περισσότερο- βρίσκεται σε αδυναμία, ο κάθε ένας και η κάθε μία είναι δημιουργήματα του Θεού, είναι πολύτιμοι, και αξίζουν τον σεβασμό μας, ακόμα και αν διαφωνούμε μαζί τους. Κρατήστε στην καρδιά σας, λοιπόν, τον Θεό, έχετε ακλόνητη πίστη, και πορευτείτε στη ζωή που ανοίγεται μπροστά σας με θάρρος, αυτοπεποίθηση και με σεβασμό γι’ αυτό που είστε, για όλους τους ανθρώπους και για όλη την Κτίση!